Khai báo biến trong Python

Trong Python, biến (variable) là một tên đại diện cho một giá trị trong bộ nhớ. Bạn có thể sử dụng biến để lưu trữ và thao tác dữ liệu trong chương trình. Python có cách khai báo biến linh hoạt và không cần chỉ định kiểu dữ liệu rõ ràng như các ngôn ngữ khác (C, Java, v.v.).

1. Cách khai báo biến trong Python

Trong Python, bạn chỉ cần gán giá trị cho một tên biến mà không cần khai báo kiểu dữ liệu.

Ví dụ:

x = 10         # Biến số nguyên (integer)
y = 3.14       # Biến số thực (float)
name = "Python"  # Biến chuỗi (string)
is_active = True # Biến boolean

Không cần dùng từ khóa var, let hay const như JavaScript hay int, float như C/C++.

Quy tắc đặt tên biến

• Chỉ được chứa chữ cái (a-z, A-Z), số (0-9) và dấu gạch dưới _.
• Không được bắt đầu bằng số.
• Phân biệt chữ hoa, chữ thường (age khác Age).
• Không được trùng với các từ khóa của Python (if, for, while, def, v.v.).

Ví dụ hợp lệ:

my_var = 10
_myVar = "Hello"
myVar123 = 3.14

Ví dụ không hợp lệ:

1st_var = 5   # Sai: bắt đầu bằng số
my-var = 10   # Sai: dùng dấu gạch ngang (-)
for = "loop"  # Sai: trùng với từ khóa Python

2. Gán nhiều biến cùng lúc

Python cho phép gán nhiều biến trên cùng một dòng.

Ví dụ:

a, b, c = 1, 2, 3
print(a, b, c)  # Output: 1 2 3

Hoặc gán cùng một giá trị cho nhiều biến:

x = y = z = 100
print(x, y, z)  # Output: 100 100 100

3. Kiểu dữ liệu của biến

Python có hệ thống kiểu dữ liệu động (dynamic typing), nghĩa là một biến có thể thay đổi kiểu dữ liệu trong quá trình chạy chương trình.

x = 10       # x là kiểu số nguyên (int)
x = "Hello"  # x giờ là kiểu chuỗi (string)

Bạn có thể kiểm tra kiểu dữ liệu bằng hàm type():

num = 42
print(type(num))  # Output: <class 'int'>

text = "Python"
print(type(text))  # Output: <class 'str'>

4. Biến toàn cục và biến cục bộ

Biến toàn cục (global variable)

Là biến được khai báo bên ngoài các hàm, có thể truy cập ở mọi nơi trong chương trình.

name = "Python"  # Biến toàn cục

def show_name():
    print(name)  # Có thể truy cập biến toàn cục

show_name()  # Output: Python

Biến cục bộ (local variable)

Là biến khai báo bên trong một hàm và chỉ có hiệu lực trong hàm đó.

def my_function():
    message = "Hello"
    print(message)  # Output: Hello

my_function()
print(message)  # Lỗi: message không tồn tại bên ngoài hàm

Nếu muốn thay đổi biến toàn cục trong hàm, bạn cần dùng từ khóa global:

count = 0

def increment():
    global count  # Sử dụng biến toàn cục
    count += 1

increment()
print(count)  # Output: 1

5. Hằng số trong Python

Python không có từ khóa const để khai báo hằng số như các ngôn ngữ khác, nhưng theo quy ước, hằng số thường được viết IN HOA.

PI = 3.14159
MAX_USERS = 1000

Dù Python không ngăn chặn việc thay đổi giá trị của hằng số, nhưng bạn nên tuân theo quy tắc để giữ cho chương trình dễ hiểu hơn.

6. Kết luận

• Python không cần khai báo kiểu dữ liệu trước khi sử dụng biến.
• Quy tắc đặt tên biến: không bắt đầu bằng số, không dùng ký tự đặc biệt (trừ _), không trùng với từ khóa của Python.
• Có thể gán nhiều biến cùng lúc.
• Hệ thống kiểu động giúp biến có thể thay đổi kiểu dữ liệu trong quá trình chạy.
• Phân biệt biến toàn cục và biến cục bộ.
• Sử dụng từ khóa global khi muốn thay đổi biến toàn cục trong hàm.

Vậy là bạn đã hiểu cách khai báo và sử dụng biến trong Python. Hãy thực hành ngay để nắm vững hơn nhé!